Một phân tích mới của Center for Strategic and International Studies (Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, viết tắt là CSIS) đã tiết lộ rằng chính phủ Trung Quốc đã chi ra một con số khổng lồ 230,8 tỷ USD để hỗ trợ các công ty xe điện trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2023. Đó là một con số rất lớn và vượt xa so với 1 tỷ USD mà chính phủ Mỹ đã cung cấp dưới dạng tín dụng thuế xe năng lượng sạch trả trước trong năm nay.
Không bất ngờ khi hầu hết khoản chi tiêu nói trên đều xảy ra tương đối gần đây. Tổ chức nghiên cứu của Mỹ ước tính rằng chỉ có 6,74 tỷ USD được chi tiêu trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2017. Tuy nhiên, con số đó “gần như tăng gấp 3 lần trong giai đoạn 2018 – 2020, và rồi không ngừng tăng mạnh từ năm 2021”.
Trong khi các con số này chỉ là ước tính, CSIS lưu ý rằng chính phủ Trung Quốc đang hỗ trợ xe điện theo nhiều cách khác nhau, bao gồm các khoản giảm giá và miễn thuế bán hàng cũng như tài trợ vốn cho cơ sở hạ tầng. Hơn nữa, cơ quan trung ương còn mua nhiều xe điện cho chính mình và hỗ trợ các chương trình nghiên cứu và phát triển của các nhà sản xuất ô tô nội địa.
Dù có nhiều mức độ hỗ trợ khác nhau, nhưng Trung Quốc đã tăng đáng kể chi tiêu cho các chương trình nghiên cứu và phát triển trong những năm gần đây. Trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2017, chỉ có 2 tỷ USD được chi tiêu, nhưng con số này đã tăng lên 3,6 tỷ USD vào năm 2018 và lên tới 4,3 tỷ USD vào năm ngoái.
CSIS cho biết các ước tính của họ là “rất khiêm tốn” và thậm chí không tính đến tất cả các mức hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc. Điều này bao gồm các ưu đãi địa phương, tặng đất đai, giảm giá điện, và trợ cấp cho những nhà cung cấp. Ví dụ, tập đoàn sản xuất pin CATL được cho là đã nhận được một khoản trợ cấp lên tới 809,2 triệu USD vào năm ngoái, nhiều hơn gấp 10 lần so với năm 2018 và gần gấp đôi so với năm 2022.
Tổ chức của Mỹ này cũng nhận xét rằng tác động là rất lớn vì thị trường đã “thay đổi từ mức cơ bản”. Chuyện này sẽ khiến cho các quốc gia khác khó cạnh tranh hơn ở Trung Quốc hoặc bất cứ nơi nào khác mà xe điện của Trung Quốc được bán. Mặc dù Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô và xe điện, nhưng mức độ hỗ trợ của chính phủ là cực lớn.
Tuy nhiên, sự hỗ trợ đó đã tạo ra những vấn đề riêng khi quốc gia này được cho là đang có hơn 200 công ty xe điện, nhưng chỉ số ít công ty tạo lợi nhuận thật sự. Một vấn đề đáng đề cập khác là tình trạng dư thừa xe điện, nguyên nhân dẫn đến sự cạnh tranh về giá bán trong nước cũng như sự tập trung ngày càng tăng vào những thị trường quốc tế.
Cho dù CSIS tin rằng nhiều nhà sản xuất ô tô của Trung Quốc cuối cùng sẽ sụp đổ, nhưng họ cho rằng một số khác sẽ “chắc chắn trở thành trụ cột trong ngành công nghiệp toàn cầu”.
